Autoritaire leiderschapsstijl, rolconflicten, gebrek aan sociale steun van collega's, hoge werkdruk, weinig autonomie - het zijn allemaal risicofactoren die kunnen leiden tot ongewenst gedrag, blijk uit onderzoek. Toch worden er vaak pas maatregelen genomen als het misgaat, terwijl preventie en versterking juist essentieel zijn. Hoe zorg je voor psychologische veiligheid? En wat levert het op als je hier tijdig op inzet?
Onderzoek naar risicofactoren en effectieve maatregelen
De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft deze en andere risicofactoren uitgebreid in kaart gebracht. Op basis van literatuuronderzoek en input van experts, waaronder psychologen en juristen via een Delphi-studie, is een lijst opgesteld met de belangrijkste risico’s. Uit dit onderzoek kwamen naast de risicofactoren ook 31 maatregelen naar voren om ongewenst gedrag te beperken of te voorkomen, zoals:
-
Zorg voor het welzijn van werknemers;
-
Laat leidinggevenden een sociale norm uitdragen;
-
Stel beleid op voor digitale vormen van ongewenst gedrag, zoals een gedragscode.
Ondanks deze waardevolle inzichten blijkt dat veel werkgevers de risico’s van ongewenst gedrag nog niet goed in kaart hebben gebracht. Bestaande maatregelen schieten vaak tekort, en zowel werkgevers als professionele ondersteuners hebben behoefte aan concrete handvatten om proactief aan de slag te gaan.
In 2022 voerde de Nederlandse Arbeidsinspectie een dieper onderzoek uit naar de risicofactoren voor intern ongewenst gedrag (IOG) op de werkvloer. De analyse benadrukt dat veel organisaties nog niet adequaat met deze risico’s omgaan. Daarom heeft de Arbeidsinspectie praktische richtlijnen opgesteld om werkgevers en professionals te ondersteunen bij het herkennen van risicofactoren en het nemen van effectieve maatregelen. Met deze kennis kunnen organisaties een veilige, prettige en eerlijke werkomgeving creëren.
Van reactief naar preventief: de rol van psychologische veiligheid
Momenteel ligt de nadruk in het maatschappelijke debat vooral op sociale veiligheid en het aanpakken van problemen achteraf. Maar organisaties die investeren in psychologische veiligheid kunnen veel problemen juist voorkomen. Daarom lanceert het NIP de paper Psychologische Veiligheid, die inzicht geeft in hoe organisaties een cultuur van openheid en vertrouwen kunnen creëren.
Ga naar de paper Psychologische veiligheid
NVP Code Sociale Veiligheid
Om HR-professionals (met name binnen het mkb) te ondersteunen bij sociale veiligheid op de werkvloer, heeft de NVP in 2024 de NVP Code Sociale Veiligheid gelanceerd. Deze code biedt richtlijnen voor:
- Het ontwikkelen van beleid.
- Het vormgeven van een inclusieve en respectvolle werkcultuur.
- Het uitvoeren van taken rondom sociale veiligheid.
Met deze richtlijnen kunnen HR-professionals een werkomgeving creëren waarin werknemers zich veilig voelen en waarin problemen vroegtijdig worden aangepakt.
Lees hier meer over de Code Sociale Veiligheid of download hem direct
Door inzicht in risicofactoren te combineren met preventieve maatregelen en duidelijke richtlijnen, kunnen organisaties een werkplek creëren waar medewerkers met plezier, veiligheid en vertrouwen kunnen werken.
Bronnen:
NIP
Nederlandse Arbeidsinspectie
