Jaarlijks peilen CBS en TNO de arbeidsomstandigheden onder Nederlandse werknemers. Het onderzoek Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2022 is hier te raadplegen. Dit zijn enkele opvallende bevindingen uit het onderzoek.

Belangrijke arbeidsvoorwaarden

In 2022 was 78% van de werknemers (zeer) tevreden met het werk en 76% met de arbeidsomstandigheden. De top-3 arbeidsvoorwaarden waarover werknemers in 2022 het meest tevreden waren, zijn:

• dienstverband/contractvorm (94%)
• werkzekerheid (94%)
• interessant werk (91%)

Als vier belangrijk arbeidsvoorwaarden noemen werknemers:

• goede leidinggevenden (98%)
• goed salaris (98%)
• interessant werk (98%)
• goede werkzekerheid ((98%)

Baanzekerheid

In 2022 had een derde van de werknemers een flexibel dienstverband. De belangrijkste redenen daarvoor waren in 2022 het uitzicht op een vast dienstverband (25%), dat het normaal is voor de sector (21%) en de behoefte aan flexibiliteit (18%). De landbouw en horeca zijn de twee sectoren waar flexibele dienstverbanden het gangbaarst zijn.

In deze tijd van personeelskrapte hoeven werknemers niet zo bang te zijn om hun baan te verliezen. De zorgen om baanbehoud daalden de afgelopen jaren dan ook flink, van 30% in 2014 tot 11% in 2022. Opvallend is dat IT’ers – toch een van de branches waar de tekorten het nijpendst zijn – zich relatief nog het meeste zorgen maken om hun baan (16%).

Bereikbaar buiten werktijd

Sinds de smartphone en tablet zijn werknemers makkelijker buiten werktijd te bereiken. Ook het meer gaan thuiswerken sinds de pandemie draag er wellicht aan bij dat een aanzienlijk deel van de werknemers (43%) zegt vaak of altijd buiten werktijd bereikbaar te zijn. Er zijn hierin geen grote verschillen tussen sectoren te zien.

Om werknemers te beschermen tegen de druk om in hun vrije tijd te reageren op berichten, is een wetsvoorstel in de maak over het recht op onbereikbaarheid. Ook steeds meer cao’s bevatten een afspraak daarover. Als eerste nam de gehandicaptenzorg in 2019 het recht op onbereikbaarheid in een cao op. De cao’s voor ziekenhuizen, Verzorging, Verpleging en Thuiszorg (VVT) en kinderopvang volgden. Inmiddels hebben ook bedrijven buiten de zorg (zoals ABN Amro, Achmea en Aegon) in hun cao afspraken gemaakt over het recht om niet gestoord te worden in de vrije tijd.

Verzuim wegens rouw 

In de enquête werd ook gevraagd naar verzuim wegens verlies van een dierbare. In 2022 had ruim een kwart van de werknemers in de afgelopen twee jaar een dierbare verloren. Van hen kon 25% daardoor langer dan een week niet of niet volledig werken. Dit werd op uiteenlopende manieren geregeld, zoals ziekmelding (32%), arbeidsduurverkorting of vakantiedagen (18%), ander betaald verlof (34%) of onbetaald verlof (9%). Van de werknemers die langer dan een week niet of niet volledig konden werken, vond 16% dat de werkgever iets had kunnen doen om hen (nog) beter te ondersteunen.

Nederland kent in tegenstelling tot sommige andere landen geen rouwverlof. Wel voorziet de Wet arbeid en zorg (WAZO) bij overlijden van naasten in een calamiteiten- en kort verzuimverlof. Maar dat is kort en niet zozeer bedoeld voor rouw. In veel cao’s zijn afspraken over een rouwverlof opgenomen; vaak gaat het dan om van enkele dagen.

Opleidingsmogelijkheden

In 2022 had de helft (52%) van de werknemers in de afgelopen twee jaar een opleiding of cursus gevolgd voor het werk. Meestal had dat als doel om het werk beter te kunnen doen. 43% van de werknemers voelt behoefte aan een opleiding of cursus. Soms om de kansen op werk in de toekomst te vergroten (21%), maar ook om het huidige werk beter te kunnen doen (17%) en toekomstige veranderingen in het werk aan te kunnen (16%). Naar sector is de opleidingsbehoefte het grootst in de ICT (57%) en het laagst in de horeca (29%).

Thuiswerken ingeburgerd

Het zal niet als een verrassing komen; uit deze enquête blijkt opnieuw hoezeer thuiswerken is ingeburgerd. Het is weliswaar iets afgenomen sinds de pandemie, maar in 2022 werkte nog steeds bijna de helft van de werknemers (45%) soms of meestal thuis. Het verschil tussen sectoren is groot. In sommige sectoren als landbouw, vervoer en horeca komt thuiswerken – logischerwijs - nauwelijks voor. In de financiële dienstverlening en ICT werken bijna iedereen deels thuis.

 Bron: XpertHR